ازجمله این وظایف می‌توان به رنگ‌آمیزی، تزیین و گلکاری نقاط مختلف شهر تا طراحی و ساخت تندیس و سازه‌های زیبای معماری اشاره کرد که هر کدام با توجه به امکانات محیطی و فرهنگ آن منطقه طراحی و اجرا می‌شود.یکی از دغدغه‌های مهم سازمان زیباسازی شهرداری از بین بردن اغتشاشات بصری شهر است که به گفته اکثر کارشناسان و مدیران شهری برنامه‌ای جامع و عزمی‌جدی را می‌طلبد.
دکتر حجت‌ا... ملاصالحی، مدیرعامل این سازمان در گپ‌وگفت با همشهری‌زندگی ضمن اشاره به برنامه‌های مختلف زیباسازی تهران به راهکارهای کاهش اغتشاشات بصری شهرمان نیز پرداخته است.
- آقای ملا صالحی ؛اصلاًاولین و مهم‌ترین مسئولیت در امر زیباسازی تهران چیست؟
مهم‌ترین فاکتوری که باید در زیباسازی شهر مدنظر قرار گیرد، احیای هویت شهری تهران مطابق با آموزه‌های اسلامی-ایرانی است که این سازمان تلاش می‌کند با به‌کارگیری هویت برجامانده از این نوع معماری، سیما و منظر شهر را هویت بخشد. البته یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های زیباسازی تهران نیز مربوط به طراحی نمادهایی است که به گفته رهبر معظم انقلاب باید بیانگر اسلامی بودن پایتخت باشد.
- آیا می‌توان بناهای تهران را دارای هویت خاصی دانست؟
اگر نگاهی گذرا به وضعیت معماری سیما و منظر شهرهای ما در چندصدسال اخیر بیاندازید، متوجه بی‌نظمی و آشفتگی در ساخت‌وسازها می‌شوید، به‌گونه‌ای که سرگشتگی و بی‌هویتی در آن‌ها موج می‌زند. این بی‌هویتی در بناها، نه تنها به اغتشاشات بصری می‌انجامد، بلکه در درازمدت بر روح و روان شهروندان اثر منفی می‌گذارد.
- راهکار مناسبی هم وجود دارد؟
سازمان تلاش می‌کند با ایجاد نظم در فضای شهری و حذف اغتشاشات بصری به نوعی اثرات نامطلوب موجود را کاهش داده و با گسترش آن مقابله کند. درمجموع آن‌چه در معماری سیما و منظر شهری مهم است توجه به هویت و میراث به‌جا مانده از دوره‌های گذشته معماری است که به دقت مدنظرمان قرار دارد.
- برگزاری نمایشگاه اخیر «هنر، شهر و فرهنگ دینی» نیز در این راستا بود؟
بله . از آن‌جا که سازمان متولی زیباسازی سیما و منظر شهر است، تلاش داریم تا با برپایی چنین نمایشگاه‌هایی ضمن تعریف الگوهای منطبق با هویت ایرانی-اسلامی از آن‌ها در فضاهای شهر بهره گیریم. به‌خصوص آن‌که رهبر معظم انقلاب بارها تاکید کرده‌اند که شهر تهران باید به‌گونه‌ای طراحی شود که وقتی کسی وارد آن می‌شود بداند که وارد یک کشور اسلامی شده است.
- آیا تاکنون سازمان زیباسازی در زمینه احیای هویت و فرهنگ ایرانی-اسلامی در سیما و منظر شهر تهران کاری انجام داده است؟
سازمان زیباسازی شهر تهران متناسب با ماموریت‌های در نظر گرفته شده در چند سال گذشته سعی کرده است به صورت بنیادی هویت‌بخشی به فضای شهر تهران را در برنامه‌های خود دنبال کند. در این زمینه می‌توان به احیا و بازسازی فضاهای شهری با ارزش تاریخی اشاره کرد که متاسفانه به دست فراموشی سپرده شده‌اند. هم‌چنین طراحی فضاهایی که هویت گذشته ما را زنده کرده و به تهران هویت می‌بخشد نیز مد نظر قرار دارد.
- مثلا؟
به طور مثال می‌توان از احیا و بازسازی زورخانه‌ها، بازسازی بازار تجریش، بازسازی میدان آزادی و شناسایی و شناسنامه‌دار کردن بیش از 700بنای تاریخی نام برد که در هر گوشه شهر قرار دارند و به عنوان بخشی از کارهای انجام شده سازمان زیباسازی تلقی می‌شوند.
- پس نمی‌توان در این بخش از کار صرفاً بحث زیباسازی را پیش کشید؟
بله. بخش مهمی از فعالیت‌های سازمان زیباسازی به اهداف و کارکرد فرهنگی اختصاص دارد. این سازمان از طریق اجرای گرافیک شهری، نقاشی دیواری و ساخت احجام شهری تلاش کرده تا ضمن هویت بخشیدن به فضای شهر، تاریخ و هویت ایران را نیز دوباره احیا کند.
- مصادیق اجرای گرافیک شهری و نقاشی دیواری شامل چه مواردی می‌شوند؟
مصداق‌های مختلفی در شهر وجود دارد. مثلا در زمینه نقاشی دیواری سعی شده تا در برخی نقاط شهر، هویت همان منطقه روی دیوار نقاشی شود تا شهروندان با تاریخ آن آشنا شوند. مانند گذر مروی و زیرپل سیدخندان. در برخی نقاط دیگر تلاش شده تا عظمت فرهنگ و هویت ایرانی - اسلامی به شهروندان نشان داده شود.
- و اما ساخت احجام و تندیس در فضاهای شهری؟
در زمینه مجسمه‌سازی نیز ضمن ایجاد باغ‌موزه شهدا، تندیس‌ها و سردیس‌هایی از مشاهیر هنری، علمی و فرهنگی کشورمان را نیز در معرض دید شهروندان قرار داده‌ایم. هم‌چنین با نورپردازی نمادهای شهری و بناهای تاریخی مانند برج آزادی، برج طغرل و عمارت عین‌الدوله، هویت و معماری گذشته را احیا و پررنگ‌تر کردیم. از سوی دیگر سعی شد تا با استفاده از گرافیک محیطی، فرهنگ و هویت ایرانی-اسلامی را هر چه بیشتر اشاعه دهیم.
- آیا دین خود را به بناهای تاریخی و الگو برداری از آن‌ها ادا کرده‌ایم؟
خیر. متاسفانه طی سال‌های گذشته به طور شایسته به هویت ایرانی-اسلامی در معماری ما توجه نشده و هر سازنده و طراحی براساس سلیقه شخصی و بدون توجه به معماری اصیل ایرانی نسبت به طراحی و ساخت بنا و نمای ساختمان‌ها اقدام کرده است.
آیا این مساله اختیاری و شخصی نیست؟
مشکل چیز دیگری است. متاسفانه در طراحی برخی از بناها چنان از فرهنگ و معماری کشورهای دیگر تقلید کورکورانه صورت گرفته که آن بنا در منظر شهری به جای این‌که به شهروندان آرامش دهد، باعث ایجاد استرس در آنان می‌شود. این عدم تطبیق با فرهنگ و هویت ایرانی باعث شده تا شهروندان هیچ کششی به فضای شهری نداشته باشند.
- راهکار مناسبی برای حل این معضل وجود دارد؟
اگر انتظار داریم که این مشکلات یک‌شبه برطرف شود باید با قاطعیت گفت، سخت در اشتباهیم! چراکه این آشفتگی نه تنها یک‌شبه، بلکه طی سالیان متمادی و به‌تدریج در فضای شهری ما ایجاد شده است. به نظرمن بهترین و سریع‌ترین راهکار برای حل این معضل، مشارکت شهروندان برای ساختن و داشتن شهری زیبا و مطابق با هویت ایرانی است.
- یعنی شهروندان تهرانی به تنهایی مسئول این کار هستند؟
خیر؛ منظورم این نبود، بلکه کارشناسان و طراحان شهری نیز باید از المان‌ها و هویت معماری اصیل ایرانی در طراحی خود الهام گیرند. البته نقش مدیران شهری نیز در این زمینه مهم و حساس است چرا که باید در امر شهرسازی، ضمن استفاده از الگوهای معماری ایرانی-اسلامی، فضای مناسبی را هم برای بهره‌گیری از عناصر اصلی شهرسازی مهیا کرد.
- تاکید زیادی بر نقش هنر دینی و احیا هویت ایرانی اسلامی دارید؟
معتقدم به کارگیری هنر و فرهنگ ایرانی-اسلامی در شهرهای ما در گذشته توانسته است شاهکارهای معماری بی‌نظیری را خلق کند. اگر ما هم به ظرفیت‌های این هنر و فرهنگ پی ببریم و از آن در طراحی سیما و منظر شهری استفاده کنیم، بی‌شک موفق خواهیم شد. در همین راستا سازمان زیباسازی طی 3سال گذشته تلاش کرده در طراحی فضای بصری و خلق آثار ماندگار متناسب با هویت ایرانی اسلامی ازتجربیات اساتید و متخصصان رشته‌های گرافیک شهری، نقاشی دیواری، نورپردازی، احجام شهری و مبلمان شهری استفاده کند.
همشهری زندگی
